2019 yılında Osaka’da yapılan G20 zirvesinin önemli konularından biri Endüstri 4.0’ın yerini Toplum 5.0’a bırakmasıydı. Toplum 5.0, insanı, gelecekteki teknolojik gelişmelerin insan yaşamının kalitesini nasıl etkileyeceğini ve toplumsal yaşama katkılarını dikkate almaktadır. Toplum 5.0 odağına insan ve toplumu alması bakımından Endüstri 4.0’dan farklı bir felsefeye sahiptir. Endüstri 4.0 için “bilgi toplumu” ifadesi kullanılırken, Toplum 5.0 için “süper akıllı toplum” ifadesi kullanılmaya başlanmıştır. Japonya, Ulusal Lisansüstü Politika Araştırmaları Enstitüsü (GRIPS), Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Politikası Programı Direktörü Tateo Arimoto “Endüstri 4.0 bir endüstri devrimi olarak ortaya çıktı, dolayısıyla endüstriyel etkinliklere odaklanıyor. Toplum 5.0’ın odağında ise sosyal refah ve bireylerin mutluluğu yer alıyor” sözleriyle Endüstri 4.0 ile Toplum 5.0’ın farkını dile getirmiştir (Kellelioğlu, 2018, https:// www.mehmettekelioglu.com/2018/11/toplum-enerjisini-nereye-harciyor-toplum-5-0dan-ne-kadarhaberdariz/).
Toplum 5.0 kavramı Japonya başbakanı Shinzo Abe’nin 2019 CeBIT fuarında bahsettiği gibi teknolojinin bir tehdit değil bir yardımcı olarak algılanması görüşünü içermektedir. Japon Ekonomik Organizasyonlar Federasyonu Keidanren’in hazırladığı 26 sayfalık çalışma da Toplum 5.0 felsefesi ışığında gelişmesi beklenen ekonomi ve sosyoloji reformunu geniş kitlelere anlatmayı amaçlamaktadır. Japonya’da aşağıdaki başlıklarda Toplum 5.0 felsefesinin yenilikler olduğunu söyleyebiliriz.
• Yaşlanan dünya nüfusuna karşı çözümler geliştirmek
• Sanal dünya ile gerçek dünyanın beraber işler hale getirilmesi
• Nesnelerin internetinden toplumun çıkarları gözetilerek faydalanılması
• Çevre kirliliği ve doğal afetler için çözüm yolları üretilmesi
Bu toplumsal dönüşümün ve hedeflerin gerçekleşmesinde bazı engeller bulunmaktadır. Japonya Ekonomi Organizasyonu Keidanren, Toplum 5.0’ın geliştirilebilmesi için yıkılması gereken 5 önemli bariyeri de şöyle tanımlıyor:
• Hukuk sistemindeki engeller
• Nesnelerin dijitalleşmesindeki bilimsel boşluklar
• Kalifiye personel eksikliği
• Sosyo-politik önyargılar
• Toplumsal direnç
Bu süreçte şirketlerin öncelikli konularından biri haline gelen yetenekli ve kalifiye çalışanların bulunması, şirkete bağlılıklarının sağlanmasında, eğitim ve kariyer geliştirme olanaklarının varlığı ve liderlerin çalışanlarına koçluk yapabilmesi önemli noktalar olarak değerlendirilmektedir. Toplumsal dönüşümü destekleyecek yeni yeteneklerin gelişimi için üniversitelerde teknolojideki gelişmeleri destekleyecek yeni bölümler açılmış ve şirketlerde bu dönüşüme hizmet edecek yeni pozisyonlar oluşturulmuştur.
Endüstri 4.0’ın getirdiği yapay zeka uygulamalarından faydalanmaya başlayan İnsan Kaynakları departmanları stratejilerine bu dönemde Toplum 5.0’ı da dahil etmeliler. Üzerine en çok düşünülmesi gereken konular ise yeteneğin bulunması ve şirkette işe başladıktan sonra kariyer planlaması, mevcut çalışanını yetenek yönetimi ve kapsayıcılık, çeşitlilik olmalıdır.